گزارش نویسی چند رسانه‌ای

گزارش نویسی چند رسانه‌ای

با خواندن این درس یاد می گیرید:

- مطلبی را یک بار بنویسید و در رسانه های مختلف چاپ کنید؛
- چگونه همزمان برای چند رسانه بنویسید؛
- با همگرایی و واگرایی چگونه برخورد کنید؛
- برای مطلب، تیتر و لید مستقل و با معنا تهیه کنید؛
- شیوه تولید محتوای چند رسانه ای چه مزایایی دارد.

مقدمه

نخستین درس این مجموعه به مبانی روزنامه نگاری اینترنتی اختصاص داشت. در درس دوم چگونگی نوشتن برای وب را آموختید. در این درس با شیوه مدیریت و تولید محتوای چند رسانه ای آشنا می شوید، و به شما آموزش داده می شود که چگونه محتوایی را تولید کنید که بدون کار بیشتر روی آن، همزمان در چند رسانه قابل استفاده باشد.

آشنایی با این شیوه کار نه تنها برای سردبیران و مسئولان اداری و مالی، بلکه برای تولید کنندگان مطالب هم لازم است.

نگارش برای چند رسانه هم برای کاربر و هم برای سازمان خبری مزایایی دارد. از یک سو به کاربر امکان می دهد که همان اخبار را در هر جا و با هر وسیله دلخواه دریافت کند؛ و از سوی دیگر به سازمان خبری امکان می دهد که در منابع صرفه جویی کند، به دوباره کاری و بازنگری پایان دهد، محتوای تازه تولید کند و اعتبار خبری خود را تقویت کند.

مزیت دیگر نگارش و انتشار چند رسانه ای دراین است که امکان انتشار محتوای تولید شده را از طریق هر رسانه نو ظهور دیگر درآینده فراهم می کند.

من (دیوید بروئر، تهیه کننده این درس) نخستین بار این شیوه را در تابستان سال ۲۰۰۰ میلادی در سایت سی ان ان امتحان کردم؛ زمانی که سردبیر بخش اروپا، خاورمیانه و آفریقای واحد تعاملی (اینتراکتیو) بودم.

من در حال راه اندازی یک سایت خبری برای آن بخش بودم؛ در عین حال می بایست مطالبم را برای تله تکست، اینترنت موبایل (WAP)، اس ام اس، متن دیجیتال، صفحات پلاسما و اینترنت پرسرعت و تلویزیون تعاملی هم می فرستادم؛ بدون آن که هزینه تازه ای ایجاد کنم.

در آن زمان، تیم های مختلفی در مقر سی ان ان در شهر آتلانتا سرگرم بازنگری و بازنویسی مطالب برای برخی از این رسانه ها بودند. اما تیم کوچک من که برای اروپا، خاورمیانه و آفریقا مطلب تهیه می کرد، امکانات بازنویسی را نداشت.

به این دلیل ناگزیر بودم روشی بیابم که امکان بدهد مطالب - که یک بار تولید می شدند-، به صورت خودکار در همه رسانه های مبتنی بر متن، منتشر شوند. ما این کار را دربخش اروپا انجام دادیم و واحد آتلانتا هم خیلی زود از ما پیروی کرد.

این درس، شما را با منطق و راهکارهای این روش آشنا می کند. با فراگیری این درس، در پایان، شما متوجه می شوید که مهارت های اولیه لازم برای نگارش مطلب برای چند رسانه را فراگرفته اید و امیدوارم متوجه شوید که چرا این شیوه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است.

حتی اگر سازمان خبری شما هنوز به سمت الگوی چند رسانه ای حرکت نکرده باشد، آنچه در این درس آمده به شما کمک می کند که مطالب را به شیوه بهتری تولید کنید.
 

بازگشت به مبانی

راه حل ساده تولید محتوای خبری برای عصر دیجیتال از برخی از اصول ابتدایی روزنامه نگاری نشات می‌گیرد.

چرا که حتی با پیشرفته ترین راه حل های فنی به دشواری می توان مطالب آشفته را سروسامان بخشید.

روزنامه نگارانی که برای رسانه های دیجیتال مطلب تهیه می کنند، باید محتوا را در قالب امکانات فنی تولید کنند، نه مجزا از آن. فناوری باید نوشته های آن ها را دگرگون کند تا در اینترنت یا هر وسیله دیگر به صورت قابل فهم انتشار یابد.

به منظور تولید محتوای سازگار با این شیوه، روزنامه نگاران باید برخی از اصول کار را مجدانه رعایت کنند.

جملات باید کوتاه و روان نوشته شود. تیتر باید به تنهایی مفهوم داشته باشد. خلاصه مطلب باید به تنهایی قابل فهم باشد یا همراه تیتر ارائه شود. این دو باید مکمل هم باشند و یک دیگر را تکرار نکنند.

اخبار را باید به شیوه روزنامه نگاری هرم وارونه نوشت، تا چنانچه از جایی قطع شد یا خواننده به خواندن آن ادامه نداد، برای او قابل فهم باشد.

خبر باید صرفا حاوی نکات اساسی، و بدون شاخ و برگ زاید باشد. اخبار باید همان اطلاعات اصلی را که از قدیم مبنای روزنامه نگاری بوده به اطلاع مخاطب برساند؛ "چه کسی، کجا، چه وقت، چه چیزی و چگونه".

نگارش چند رسانه ای از اهمیت کار روزنامه نگار کم نمی کند، بلکه اصولی را اعمال می کند که باعث می شود تا اخبار را افراد بیشتری بتوانند روی دستگاه های مختلف دریافت کنند. چالش روزنامه نگار این است که شیوه ای برای نگارش بیابد که محتوایی را که یک بار تولید می شود، از طریق خروجی های گوناگون منتشر کند.

بیل شنکلی، سر مربی باشگاه فوتبال لیورپول، برای نحوه بازی کردن تیمش فلسفه ساده ای داشت. او به بازیکنان می گفت: "بگذارید کار را توپ انجام دهد."

او به آن ها می آموخت به جای آن که تا فاصله دور بدوند و خود را از نفس بیاندازند، در یک موقعیت بمانند، توپ را پاس دهند و بگذارند توپ کار اصلی را انجام دهد؛ بعد به موقعیت تازه ای بروند، توپ را بگیرند و این روند را تکرار کنند.

تولید محتوا برای عصر دیجیتال تاحدودی مشابه این سبک فوتبال است. روزنامه نگاران باید اجازه بدهند ابزارشان، کار را انجام دهد. تنها دغدغه روزنامه نگاران باید یافتن و ارائه نکات خبری درقالب جملات باشد. بقیه کار را ابزار فنی انجام می دهد. اما روش ارائه آن نکات توسط روزنامه نگاران بسیار مهم است.

ابزار فنی موجود به مدیران خبر امکان می دهد سازوکار سیالی در تحریریه ایجاد کنند تا مطالب خبرنگاران بعد از ارائه به بانک اطلاعات، بدون بازتولید بتوانند در تمام رسانه های دیجیتالی مبتنی بر متن انتشار یابند.

این ابزار می تواند اصول مورد نظر سردبیران مانند طول تیتر، جمله یا پاراگراف را هم اعمال کند.

زیبایی این روش در این است که به سازمان خبری امکان می دهد تا مطالب خود را در رسانه های تازه و متنوع منتشر کند؛ در عین حال در منابع صرفه جویی و تداوم را حفظ کند.

چالش

چالش تمام سازمان های خبری این است که محتوا را با استفاده بجا و موثراز تمام امکانات، به بهترین شکل و به روشی مقرون به صرفه در تمام رسانه های دیجیتال منتشر کنند تا به این ترتیب ارزش اخبار پایه آن ها تقویت شود.

برای قضاوت درباره این که یک استراتژی تهیه محتوا برای چند رسانه برای سازمان خبری شما مناسب است یا خیر، باید دو کار انجام دهید:

۱- باید مطمئن شوید که بازاری برای محتوای تولیدی شما در سایر رسانه ها وجود دارد.
۲- باید در عمل اطمینان حاصل کنید که مجموعه ای از اطلاعات درقالب متن وجود دارد که اساس تقریبا همه خدمات خبر رسانی شما را تشکیل می دهد.

اگر بازار خبر و مجموعه اخبار پایه را دارید، اولین گام را در راه شکل بخشیدن به استراتژی چند رسانه ای خود برداشته اید.

اگر حس می کنید که بازار لازم را ندارید، شاید لازم باشد مدتی وقت صرف کنید و دریابید که کاربران شما چگونه به اخبار دست می یابند، سایر واحدهای خبری چه کار می کنند و چقدر دستگاه های دیجیتال در منطقه ای که برای آن خبر پخش می کنید، موجود است.

اگر احساس می کنید اخبار پایه به اندازه کافی در اختیار ندارید که بتواند مبنای اکثر خدمات خبررسانی را تشکیل دهد، باید سیر کار در تحریریه، فرصت های ارائه مطلب روی خروجی های مختلف، محتوای تولیدی، سطح مهارت و تعداد کارکنان و چگونگی استفاده از منابع را بازنگری کنید و پرسش های بالا را دوباره بپرسید.

در آن صورت شاید دریابید که جوابتان تغییر کرده است؛ اخبار پایه می تواند مبنای اکثر، - اگر نگوییم همه-، خدمات خبررسانی شما را تشکیل دهد.

برای تشخیص اخبار پایه و بعد اعمال تغییرات لازم در تحریریه برای انتشار آن اخبار، باید تخصص و اراده کافی داشته باشید.

فرمول کار، همانطور که در بالا توضیح داده شد، ساده است. به طور خلاصه این فرمول عبارت است از:

• کاربرد بهتر مطالب 
• نوشتن یکباره مطالب برای استفاده چند رسانه ای 
• به کار بستن اصول تازه، جدی و سخت گیرانه برای تهیه و تدوین خبر 
• جایگزین کردن روند منظم تر تولید و تدوین مطالب 
• استفاده بهتر از ابزارکار 
• انطباق مطالب با امکانات فنی

یادتان باشد که این شیوه فقط برای انتشار اخبار پایه چند رسانه ای مناسب است. برای ارائه گزارش و مطالب بلندتر و تحلیلی روش های دیگری وجود دارد.
 

همگرایی و واگرایی

بسیاری از تحریریه ها در این برزخ می افتند که چطور با همگرایی و واگرایی در تولید مطالب کنار بیایند.

از یک سو، رایانه ها، پخش اخبار و ارتباطات همگرا شده و از سوی دیگر، با ظهور مداوم رسانه ها یا خروجی های تازه دیجیتال، واگرایی مشاهده می شود.

چنین تحولاتی روی تولید خبر و رقابت در بازار رسانه ها تاثیر می گذارد.

همه سازمان های خبری توانایی ابداع شیوه های تازه تولید مطلب برای انتشار در رسانه های جدید را ندارند.

مسلما این سازمانها نمی توانند برای بازنویسی محتوای تولید شده به نحوی که در رسانه های مختلف قابل استفاده باشد، تعداد بیشتری روزنامه نگاراستخدام کنند.

در عین حال آنها نمی توانند دست روی دست بگذارند تا رقبا بر این رسانه های تازه مسلط شوند.

آنها ناگزیرند روشی برای تولید یکباره محتوا بیابند؛ تا بتوان محتوای تولیدی را بدون بازنویسی یا فرایندهای پیچیده فنی، در همه رسانه های مبتنی بر متن منتشر کرد.

در اینجا منظور از تولید یکباره محتوا و نشر همزمان آن در چند رسانه، فقط تهیه و نشر خبرهای ساده روزانه است؛ نه گزارش های پیچیده یا تحلیل های عمیق.
 

خطرات و مزایا

البته اعمال هرگونه تغییری، خطرات و مزایایی دارد، مخصوصا تغییری که بر روند تولید اخبار تاثیر می‌‌گذارد.

برخی از این خطرات ممکن است ناشی ازاین باشد که:

• مطلبی که برای نشر در اکثر رسانه ها خوب است، شاید برای نشر در یک رسانه خاص چندان مناسب نباشد. 
• اگر محتوای تولیدی یک سازمان خبری روی همه رسانه ها خوب عمل نکند، به احتمال زیاد به اعتبار خبری آن سازمان آسیب خواهد رسید.

این ها هم ممکن است برخی از مزایا باشند:

• آسانی انتشار مطالب برای سرویس های خبری 
• کارآمدی و صرفه جویی برای تحریریه 
• انسجام در پیام اخبار 
• تقویت اعتبار خبری

در گذشته، مطلب، مخصوص یک رسانه تهیه می شد. آینده چند رسانه ای ادامه این روش را ناممکن می کند. سازمان خبری شما احتمالا ناگزیرخواهد بود تا از این وضعیت جدید برای تقویت اعتبار و شهرت خود، بازنگری در تخصیص امکانات و بهره گیری از فرصت های تازه استفاده کند.

تولید همزمان برای چند رسانه یعنی چه؟

به اجزای خبر مانند طول تیتر، طول جمله، طول خلاصه خبر و طول خود خبر نگاهی بیاندازید. طول اینها بر اساس تعداد کاراکترها تعیین می شود؛ تعداد کاراکترها به معنی تعداد حروف و فاصله هاست.

باید طولی را انتخاب کرد که در تمام رسانه ها کارایی دارد؛ سپس اخبار را بر اساس آن فرمول (محدود به تعداد کاراکترها) تولید کرد و در تمام رسانه ها امتحان کرد. 
تله تکست، رسانه ای است که کمترین انعطاف پذیری را دارد. صفحه تله تکست ۴۰ کاراکتر عرض و ۲۰ خط طول دارد. پس مجموعا ۸۰۰ کاراکتر در اختیار دارید. برای شماره صفحات، لینک های سریع، چه بسا آگهی و خط خالی برای شکستن متن هم باید جا گذاشت. با درنظر گرفتن همه این ها، روزنامه نگار معمولا تنها ۵۵۰ کاراکتر در اختیار دارد که می تواند نکات اصلی خبر را با آن بیان کند.

بهترین فرمول برای ارائه مطلب در رسانه تله تکست این است که نگذارید طول تیتر از ۳۵ تا ۳۸ کاراکتر تجاوز کند؛ اولین پاراگراف را با استفاده از ۱۲۰ کاراکتر و پاراگراف دوم را با ۳۵۰ کاراکتر تنظیم کنید.

نوشتن خبر را می توانید ادامه دهید و هر چقدر می خواهید بنویسید، ولی بخش فوقانی هرم وارونه باید بر اساس این محدودیت کاراکتر نوشته شود و قابل پخش در تله تکست تلویزیون باشد.

با پایبندی به این فرمول، از یک خبر، چهار محصول خبری تولید کرده اید. از تیتر و خلاصه می‌توان برای اس ام اس استفاده کرد، که محدود به ۱۶۰ کاراکتر است. همان متنی که برای تله تکست برداشته اید، برای اینترنت موبایل، اخبار کوتاه اینترنتی و تلویزیون تعاملی هم مناسب است.

تیم فنی شما می تواند این محدودیت های کاراکتر را در روش مدیریت محتوا یا روش تولید خبر تحریریه اعمال کند.

اما لازم نیست منتظر آن ها باشید تا این کار را انجام دهند. می توانید پیش از ابداع راه حل های فنی، اخبار را به این شیوه بنویسید. بدین ترتیب، شما برای کار با الگوی تازه چند رسانه ای آماده اید.
 

نگارش اخبار

نگارش اخبار را در درس های پیشین آموخته اید. به منظور آن که بتوانید مطالب را برای استفاده چند رسانه ای تولید کنید، باید:

• جملات را کوتاه بنویسید؛ 
• مهم ترین نکات خبر را ارائه کنید؛ 
• اصل مطلب را بنویسید؛ 
• تیترهای مستقل و گویا انتخاب کنید؛ 
• خلاصه هایی برای اخبار بنویسید که مکمل تیتر باشد نه تکرار آن؛ 
• تیتر و خلاصه را با در نظر داشتن محدودیت کاراکتر بنویسید.

همانگونه که پیشتر گفته شد، تیتر باید ۳۵ تا ۳۸ کاراکتر باشد. سی و پنج کاراکتر مناسب ترین تعداد برای تله تکست تلویزیونی است.

خلاصه خبر باید ۱۲۰ کاراکتر باشد و می توان آن را همراه تیتر به عنوان تیزر برای خبر در صفحه اصلی سایت یا صفحه بخش خبری به کار گرفت.

طول دو پاراگراف بعدی نباید بیشتر از ۳۵۰ کاراکتر باشد. این دو پاراگراف به همراه دو عنصر بالا (تیتر و خلاصه خبر) می تواند محتوای مناسبی برای تله تکست یا اینترنت موبایل باشد.

تیم فنی شما می تواند جهت تسهیل کاردر نرم افزار نگارش خبر، محدودیت های کاراکتر را اعمال کند. همچنین می تواند دکمه ای را تعبیه کند تا پیش از انتشار، ببینید مطلب شما در اس ام اس، اینترنت موبایل، تله تکست یا سایر رسانه ها چه شکلی خواهد بود. 
 

خلاصه درس "گزارش نویسی چند رسانه‌ای"

نگارش مطالب چند رسانه ای هم برای کاربر و هم برای تهیه کنندگان اخبار مزایایی دارد.

کاربر قادر خواهد بود خبر را در هرجا و با هر وسیله دلخواهش دریافت کند.

سازمان خبری هم با صرفه جویی در منابع، تولید محصولات تازه و تقویت اعتبار خبری خود ازاین شیوه بهره مند می شود.

بسیاری از تحریریه ها در این برزخ می افتند که چطور با همگرایی و واگرایی در تولید مطالب کنار بیایند.

از یک سو، رایانه ها، پخش اخبار و ارتباطات همگرا شده و از سوی دیگر، با ظهور مداوم رسانه های تازه دیجیتال، واگرایی مشاهده می شود.

همه سازمان های خبری توانایی ابداع شیوه های تازه تولید مطلب برای انتشار در رسانه های نوین را ندارند.

آنها ناگزیرند سیستمی برای تولید یکباره محتوا بیابند تا بتوانند مطالب را بدون بازنویسی یا طی فرایندهای پیچیده فنی، در همه رسانه های مبتنی بر متن منتشر کنند.

روزنامه نگارانی که برای رسانه های دیجیتال مطلب تهیه می کنند، باید محتوای خود را در قالب امکانات انتشار آن تولید کنند.

آنها باید جملاتی کوتاه و روان بنویسند. تیتر باید به تنهایی مفهوم داشته باشد. چکیده مطلب باید به تنهایی قابل فهم باشد یا همراه تیتر عرضه شود. این دو نباید رقیب هم، یا تکرار یک دیگر باشند.

اخبار را باید به شیوه روزنامه نگاری هرم وارونه نوشت، تا چنانچه از جایی قطع شد یا خواننده از خواندن آن منصرف شد، برای او قابل فهم باشد.

خبر باید مهم ترین نکات را در بر داشته، و شاخ و برگ زاید نداشته باشد.

ابزار فنی موجود به مدیران خبر امکان می دهد ساز و کار سیالی در تحریریه ایجاد کنند تا مطالب خبرنگاران آن ها بعد از ارائه به پایگاه اطلاعاتی، بدون کار مجدد، در تمام رسانه های دیجیتالی مبتنی بر متن انتشار یابد.

این ابزار می تواند اصول مورد نظر سردبیران مانند طول تیتر، جمله یا پاراگراف را هم اعمال کند.

چالش تمام سازمان های خبری این است که محتوا را با استفاده بجا و موثراز تمام امکانات، به بهترین شکل و مقرون به صرفه در تمام رسانه های دیجیتال منتشر کنند تا به این ترتیب ارزش اخبار پایه آنان تقویت شود.

برای قضاوت درباره این که آیا یک استراتژی تهیه محتوا برای چند رسانه برای سازمان خبری شما مناسب است یا نه، باید مطمئن شوید که بازاری برای محتوای تولیدی شما در سایر رسانه ها وجود دارد. و همچنین باید در عمل اطمینان حاصل کنید که یک مجموعه اطلاعات متنی وجود دارد که اساس تقریبا همه خدمات خبر رسانی شما را تشکیل می دهد.

اگر بازار مناسب و مجموعه اخبار پایه را دارید، اولین گام را در راه شکل بخشیدن به استراتژی چند رسانه ای خود برداشته اید.

اگر حس می کنید بازاری موجود نیست، شاید لازم باشد کمی وقت بگذارید و دریابید که کاربران شما چگونه به اخبار دسترسی می یابند، سایر واحدهای خبری چه کار می کنند و چقدر دستگاه های دیجیتال در منطقه شما موجود است.

اگر احساس می کنید متون پایه در اختیار ندارید، باید سیر کار در تحریریه ، فرصت های ارائه مطلب روی خروجی ها، محتوا، سطح کارکنان و کاربرد منابع را مورد بازنگری قرار دهید، و آن پرسش را دوباره بپرسید.

در گذشته، مطلب، مخصوص یک رسانه تهیه می شد. آینده چند رسانه ای ادامه این روش را ناممکن می کند. سازمان خبری شما احتمالا ناگزیر می شود از این وضعیت جدید برای تقویت اعتبار و شهرت خود، بازنگری در تخصیص امکانات و بهره جویی از فرصت های تازه استفاده کند.

بهترین راه تولید همزمان برای چند رسانه این است که برای هر یک از اجزای خبر مانند تیتر، جمله، چکیده و خود خبر طولی مناسب در نظر بگیرید.

طول این ها بر اساس تعداد کاراکترها تعیین می شود؛ یعنی تعداد حروف و فاصله ها.

باید در مورد طولی که در تمام رسانه‌ها کارایی دارد، توافق کرد. سپس اخبار را بر اساس آن فرمول محدود به تعداد کاراکترها تولید و در تمام رسانه‌ها آزمایش کرد.